aktualności

1 stycznia 2013 r. weszliśmy w Rok Jana Czochralskiego, który ustanowiony został Uchwałą Sejmu RP z dnia 7 grudnia 2012 r. Oprócz prof. Czochralskiego patronami tego roku są również: Witold Lutosławski i Julian Tuwim.
W Muzeum Ziemi Szubińskiej można zwiedzać wystawę związaną z prof. Janem Czochralskim. Wystawa, która udostępniona została przez Urząd Miejski w Kcyni składa się z 10 plansz dotyczącą prof. Jana Czochralskiego. Oprócz życiorysu Profesora opisano jego metodę, jak również wymieniono niektóre z działań podjętych na drodze rehabilitacji i promocji osoby prof. Jana Czochralskiego. Opracowaniem wystawy zajęła się Anna Duda-Nowicka z kcyńskiego magistratu, a merytoryczną opiekę sprawował dr Paweł Tomaszewski z INTiBS PAN we Wrocławiu. Przy opracowaniu wystawy wykorzystano zbiory m.in. Zofii Czochralskiej, Zbigniewa Prusaka, B. Jasianowskiej. Posiłkowano się książką "Powrót. Rzecz o Janie Czochralskim" autorstwa dra Pawła Tomaszewskiego oraz "Jan Czochralski (1885-1953) wielki uczony i patriota?" autorstwa Tomasza Hałasa.Wystawie towarzyszy katalog i prezentacja multimedialna o walorach edukacyjnych, która udostępniona została przez Urząd Miejski w Kcyni. Wystawę w szubińskim muzeum odwiedzili już pierwsi zwiedzający. Byli to między innymi burmistrz Ignacy Pogodziński, ks. prałat Jan Kątny, Komendant Hufca ZHP Pałuki hm Alicja Przybyłowicz. W poniedziałek, 25 lutego klub filatelistyczny zapoznał się z wystawą i prezentacją multimedialną. Miłośnicy znaczków zwrócili szczególną uwagę na zbiory filatelistyczne związane z osobą uczonego.
Wystawa będzie czynna w szubińskim muzeum do końca marca 2013 r.

Zdjęcia wystawy można zobaczyć -TUTAJ --- TUATAJ


Życiorys prof. Jana Czochralskiego
PROF. JAN CZOCHRALSKI Z KCYNI
TWÓRCA METODY OTRZYMYWANIA MONOKRYSZTAŁÓW

Jan Czochralski przez wielu nazywany jest ojcem rewolucji elektronicznej. Jego metoda (zwana metodą Czochralskiego) polegająca na technice otrzymywania monokryształów znalazła zastosowanie do fizyki półprzewodników i przemysłu elektronicznego, dając ogromne możliwości rozwoju wielu dziedzin przemysłu. Odkrycie wybitnego kcynianina wyprzedziło o kilkadziesiąt lat swoją epokę, ale jego rewolucja dokonała się dopiero po II wojnie światowej.
Za datę oficjalnych narodzin metody Czochralskiego uznaje się 19 sierpnia, 1916 r., kiedy to do redakcji czasopisma „Zeitschrift für physikalische Chemie”, wpłynęła wpłynął artykuł pt. „Nowa metoda pomiaru szybkości krystalizacji metali”. W efekcie zastosowania metody Czochralskiego otrzymuje się tzw. monokryształ, a więc materiał o szczególnie cennych własnościach fizycznych. Cechą charakterystyczną takiego materiału jest tak dobrze uporządkowane ułożenie atomów, że oba końce kryształu mają dokładnie taka samą orientację swojej struktury wewnętrznej i to niezależnie od wielkości otrzymanego kryształu.

KCYNIA
Jan Czochralski urodził się 23 października 1885 r. w Kcyni. Był ósmym z dziesięciorga dzieci Franciszka Czochralskiego i jego żony Marty z Suchomskich. Jego rodzinnym domem był parterowy budynek przy ul. Szewskiej 25 w narożniku tzw. Koziego Rynku (dziś Placu prof. Jana Czochralskiego). Wolą jego ojca było by został nauczycielem. Do 16 roku życia uczęszczał do Seminarium Nauczycielskiego w Kcyni. Jan Czochralski pokierował sam własnym losem. Mając 16 lat opuścił Kcynię i podjął pracę w aptece w Krotoszynie.
NIEMCY
Ostatecznie w 1904 r. zamieszkał w Berlinie. Od 1906 r. pracował w laboratoriach niemieckich fabryk, wcześniej zaś pobierał nauki teorii i praktyki chemicznej w berlińskich aptekach. W koncernie AEG otrzymał stanowisko nadinżyniera. W 1911 r. ożenił się z niemiecką pianistką Margarethe Friederike Elze Haase. W 1917 r. Zrzeszenie Niemieckiego Przemysłu Metalowego ufundowało mu laboratorium metaloznawcze we Frankfurcie nad Menem. Jan Czochralski podjął się jego organizacji i został kierownikiem tego jednego z najlepiej wyposażonych laboratoriów przemysłowych w Niemczech. Zajmował się m.in. technologią stopów do produkcji łożysk.
METAL B
W 1924 r. zespół Jana Czochralskiego opatentował stop zwany metalem B, charakteryzujący się dobrymi własnościami ślizgowymi. Był to stop na osnowie ołowiu, bez drogiej i deficytowej cyny. Znalazł on praktyczne zastosowanie w kolejnictwie.
Jan Czochralski był jednym ze współzałożycieli Niemieckiego Towarzystwa Metaloznawczego, a w 1925 r. został jego prezesem. Był również konsultantem największych ówczesnych koncernów m.in. Schneider-Creusot (Francja), Bofors (Szwecja) oraz angielskiego Instytutu Metali. Zajmował się badaniami własności fizycznych stopów i kryształów metali, w szczególności aluminium. Opracował m.in. odczynniki do trawienia metali oraz nierentgenowską – optyczną metodę określania orientacji kryształów metali. Jednym z ciekawszych wydarzeń z okresu frankfurckiego była wyprawa do Ameryki na zaproszenie Henry’ego Forda, twórcy przemysłu samochodowego w Stanach Zjednoczonych. Ford był jednym z pierwszych, którzy zainteresowali się praktyczną stroną prac Czochralskiego.
WARSZAWA I POLITECHNIKA WARSZAWSKA
Mimo powiązań rodzinnych i pracy w Niemczech Czochralski zawsze podkreślał, że jest Polakiem. Rezygnując z funkcji Przewodniczącego Niemieckiego Towarzystwa Metaloznawczego oraz innych intratnych propozycji (m.in. w USA), w 1928 r. – na zaproszenie prezydenta Polski Ignacego Mościckiego - Jan Czochralski wraz z rodziną wrócił do Polski i osiadł w Warszawie. Powierzono mu organizację Katedry Metalurgii i Metaloznawstwa na Wydziale Chemicznym Politechniki Warszawskiej. 1 kwietnia 1929 r. objął Katedrę jako profesor kontraktowy. W 1929 r. uzyskał on najwyższą godność akademicką – honorowy tytuł naukowy doctora honoris causa, a potem tytuł profesora. W 1934 r. został kierownikiem utworzonego przez siebie Instytutu Metalurgii i Metaloznawstwa prowadzącego badania metaloznawcze na zlecenie przemysłu i wojska. Był członkiem Polskiego Towarzystwa Chemicznego. Działał społecznie, należał do wielu krajowych i zagranicznych towarzystw naukowych, był prezesem i członkiem wielu rad naukowych i kolegiów, współorganizował Muzeum Przemysłu i Techniki, sponsorował sztuki piękne i badania historyczne. Po wybuchu II wojny światowej Jan Czochralski wraz z rodziną pozostał w Warszawie. Korzystając ze swych znajomości zorganizował Zakład Badań Materiałów, w którym znaleźli zatrudnienie pracownicy jego instytutu. Zakład ten pracował głownie na potrzeby miasta, chroniąc przed wywiezieniem do Niemiec naukowców i aparaturę, a jednocześnie pozwalając na wytwarzanie części uzbrojenia dla ruchu oporu przy współudziale powstałej na terenie Zakładu komórki Armii Krajowej. Po wojnie prof. Czochralski został oskarżony o współpracę z Niemcami na szkodę narodu polskiego i aresztowany. Po czterech miesiącach został jednak zwolniony, a śledztwo umorzono. Podejrzenia o utrzymywanie kontaktów z Niemcami w czasie okupacji stały się jednak podstawą do podjęcia przez Senat Politechniki Warszawskiej w 1945 r. decyzji zabraniającej mu powrotu na uczelnię.
PONOWNIE KCYNIA
W 1945 r. Jan Czochralski powrócił do Kcyni. Nie przyjął propozycji wyjazdu do Austrii. Tak zamknęło się koło Jego życia: Kcynia-Berlin-Frankfurt nad Menem-Warszawa-Kcynia. Czochralski zamieszkał w willi przy ul. Poznańskiej 20, zwanej od imienia żony Margowem. 1 kwietnia 1946 r. w Kcyni Czochralski uruchomił firmę Zakłady Chemiczne BION – dr inż. M. Wojciechowski S-ka. Zakłady produkowały różnego rodzaju wyroby kosmetyczne i drogeryjne. Wśród nich były m.in. lak butelkowy, lak stemplowy, świece, sól szybkopeklująca w papierkowych workach. Podobno szlagierem był słynny „proszek od kataru z Gołąbkiem”. W 1956 r. firmę przeniesiono do Poznania i pod nową nazwą Wytwórnia Artykułów Chemicznych Ce-Wu Czochralski produkowała przede wszystkim płyn do trwałej ondulacji na zimno i na gorąco. Małgorzata i Jan Czochralscy byli wielkimi znawcami i miłośnikami sztuki. Posiadali bogatą kolekcję dzieł sztuki, poza tym Czochralski organizował wieczory literackie, fundował stypendia artystyczne. Pod pseudonimem Jan Pałucki pisał swe wiersze i poematy. Zbiór liryków pt. Maja. Powieść miłosna jest najstarszym ze znanych utworów literackich Jana Czochralskiego. Ostatnie dni swego życia spędził, na skutek choroby serca, w szpitalu klinicznym w Poznaniu. Zmarł 22 kwietnia 1953 r. Został pochowany w grobowcu koło kaplicy na starym cmentarzu w Kcyni.
REHABILITACJA PROF. CZOCHRALSKIEGO
Najważniejszym punktem zwrotnym na drodze do pełnej rehabilitacji prof. Jana Czochralskiego była uchwała Politechniki Warszawskiej. 29 czerwca 2011 r. Senat Politechniki Warszawskiej podjął Uchwałę Nr 338/XLVII/2011 w sprawie przywrócenia dobrego imienia prof. Jana Czochralskiego. Zakończono tym samym trwające kilkadziesiąt lat kontrowersje wokół postaci tego światowej sławy naukowca.
(Anna Duda-Nowicka, dr Paweł Tomaszewski)
Opracowanie na podstawie:
• Tomasz Hałas, Jan Czochralski (1885-1953) wielki uczony i patriota?, Kcynia 2008
• Paweł E. Tomaszewski, Powrót. Rzecz o Janie Czochralskim, Wrocław 2012
• Instytut Technologii Materiałów Elektronicznych wobec postaci prof. Jana Czochralskiego, ITME, Warszawa 2012

-------------------------------------------------------------------
Metoda Czochralskiego
NA CZYM POLEGA METODA CZOCHRALSKIEGO?
Materiał podlegający krystalizacji, ulega roztopieniu w tyglu. Do powierzchniowej warstwy stopu wprowadzana jest końcówka kapilary, czyli rurki o bardzo małej średnicy. Po zassaniu niewielkiej ilości stopionego materiału, tworzy się zarodek krystalizacji. Aby otrzymać monokryształ o zadanej orientacji stosuje się przygotowany wcześniej zarodek, czyli mały kryształek, na którym zaczynają narastać w sposób uporządkowany kolejne warstwy materiału o tej wymuszonej orientacji. Zarodek zaczyna być wyciągany z roztopu z określoną szybkością, tak by nie został zerwany kontakt wyciąganego kryształu ze stopem. Napięcie powierzchniowe utrzymuje krótki słupek ciekłego materiału u wylotu kapilary lub „przylepionego” do zarodzi. Zetknięcie się tego słupka ciekłego materiału z chłodniejszym powietrzem powoduje powolne jego krzepnięcie nad powierzchnią cieczy.
W efekcie otrzymuje się tzw. monokryształ, a więc materiał o szczególnie cennych własnościach fizycznych. Cechą charakterystyczną takiego materiału jest tak dobrze uporządkowane ułożenie atomów, że oba końce kryształu mają dokładnie taka samą orientację swojej struktury wewnętrznej i to niezależnie od wielkości otrzymanego kryształu.
Metoda Czochralskiego znalazła praktyczne zastosowanie dopiero w latach 50- tych, a dziś bez niej nie mogłaby się obejść cała światowa elektronika.
Opracowano na podstawie książki: Paweł E. Tomaszewski, Powrót. Rzecz o Janie Czochralskim, Wrocław 2012.
Materiał: Urząd Miejski w Kcyni


Zdjęcia wystawy można zobaczyć -TUTAJ --- TUATAJ