Inicjatywę budowy w Szubinie zamku obronnego utożsamia się z osobą Sędziwoja z rodu Pałuków, który w latach 1372-1377 pełnił urząd generalnego starosty wielkopolskiego. Jednak nie zachowały się na ten temat przekazy źródłowe. Hipotezy mówiące o istnieniu na terenie Szubina grodu w okresie wczesnego średniowiecza nie potwierdziły także dotychczasowe badania archeologiczne.
Z osobą Sędziwoja łączy się wzmianka w źródle z roku 1365. Poczynając od 1365 r. występuje on w źródłach jako Sędziwój z Szubina lub z wyraźnym zaznaczeniem dziedzic (heres) Szubina. Z tych dokumentów wynika, że Sędziwój był dziedzicem Szubina i tu miał swoją rezydencję.
Szereg przesłanek wskazuje, że zamek powstał u schyłku rządów Kazimierza Wielkiego lub początków panowania Ludwika Węgierskiego (1370-1382). Zamek został usytuowany na niewielkim i trudno dostępnym wyniesieniu. Jak wykazały badania geomorfologiczne, teren ten w XIV w. był podmokły i bagnisty. Usytuowanie na takim obszarze zamku świadczy, że musiał on spełniać funkcje obronne.
Zamek gotycki w Szubinie zaliczany jest do regularnych zamków nizinnych. Archeolodzy do dziś nie wyjaśnili czy siedziba Sędziwoja posiadała wieżę. Zamek w swojej pierwotnej formie powstał na rzucie regularnego czworoboku o wymiarach 42 x 42 m. Wyjątek stanowi narożnik południowo-wschodni, który został ścięty. Zamek szubiński liczył w obwodzie ponad 1100 m2 powierzchni, co pod względem rozmiarów stawia go na czołowym miejscu wśród średniowiecznych zamków. Dla porównania zamek w Wenecji koło Żnina liczy w obwodzie wewnętrznym 1200 m2.
Zamek został wzniesiony z cegieł w układzie polskim (najlepiej zachowanymi miejscami w części południowej obwodu) na kamiennym cokole wykonanym z głazów granitowych. Ściana północna obwodu ocalała jedynie na poziomie fundamentów, a południowa sięga w niektórych miejscach 7 m wysokości. Wjazd do zamku mieścił się w środkowej partii ściany północnej, gdzie natrafiono na ślady dwu występów muru, na których opierała się brama. Wjazd do zamku jest jeszcze widoczny na terenie przyległego do ruin ogrodu. Badania archeologiczne wykazały, że zamek powstawał w dwóch fazach. W pierwszej miano zrealizować zewnętrzny obwód murów a w drugiej ich nadbudowę oraz właściwy budynek. Budynek mieszkalny mieścił się w północno-wschodnim skrzydle zamku. Być może ta pierwotna forma mieszkalna posiadała wieżę.
Kolejnymi właścicielami zamku byli przedstawiciele rodziny Czarnkowskich, Opalińskich, Konarzewskich, Mycielskich, Skórzewskich, Baranowskich, Kiehn'ów. Proces upadku warowni przekształconej w okresie nowożytnym w rezydencję rozpoczął się najprawdopodobniej pod koniec XVIIIw.