Obok szubińskiego zamku najstarszym budynkiem w mieście jest kościół, którego patronem jest św. Marcin Biskup i Wyznawca.
Nie jest znana dokładna data powstania kościoła św. Marcina. Wiadomo, że parafię erygował Sędziwój z Szubina z rodu Pałuków w trzeciej ćwierćwieczy XIV wieku. Wyłączono wtedy okręg parafialny w Szubinie z dawnej większej parafii w Słupach. Wzniesiony kościół powstał w stylu gotyckim jako budowla jednonawowa z prezbiterium. Pomiary cegieł w najstarszych partiach kościoła pokrywają się z wymiarami cegieł użytych w dolnych partiach szubińskiego zamku. Pałukowie darowali na rzecz kościoła wieś Wieszki, a zatwierdził to król Kazimierz Wielki i później Władysław Jagiełło. Wieszki miały 16 łanów (1 łan to około 17 ha), a kmiecie z tej wioski zobowiązani byli płacić 3 wiardunki (1 wiardunek około 12 groszy) od jednego łanu, a w dniu św. Marcina oddawać 2 kapłony i 30 jaj. Oddawali także po ćwiertni żyta i pszenicy (1 ćwiertnia około 101-107 kg). Do kościoła należała też dziesięcina od mieszczan i kmieci, a także Dziekanka, czyli ziemia w rejonie dzisiejszej ulicy Powstańców Wielkopolskich w Szubinie. Pierwszym znanym proboszczem był Mikołaj Tworzymirski. Prawdopodobnie już od XIV w. przy kościele działała szkoła parafialna, jednak źródła milczą na ten temat.
W połowie XVI wieku dobudowano kaplicę zwaną Jagiellońską, w której odprawiano msze za dusze zmarłych członków rodziny królewskiej. Pod kaplicą znajdowały się trumny, które zostały usunięte w latach trzydziestych XX wieku przez ówczesnego proboszcza Klemensa Zielińskiego. 1 maja 1840 r. w Szubinie wybuchł pożar, który strawił część miasta od strony Łabiszyna, w tym także kościół. Spłonął hełm wieży, dach i sklepienie zarwały się i zniszczeniu uległo wnętrze oraz wyposażenie świątyni. Uratowany został obraz Matki Boskiej z połowy XVII wieku. Podczas pożaru spłonęła także plebania, którą wybudowano w 1610 r. Dwa lata trwały prace nad odbudową kościoła, który poświęcono 13 maja 1842 r. Wieżę odbudowano dopiero w 1862 r. Pięć lat później w 1867 r. na wieży kościoła umieszczono zegar z trzema tarczami i dzwonami stalowymi do wybijania kwadransów i godzin. Sama wieża wyposażona była w trzy dzwony, jeden z 1605 r., kolejne z 1765 r. i 1767 r. Podczas I wojny światowej Prusacy zarekwirowali wszystkie trzy dzwony. W latach trzydziestych XX wieku planowano rozbudowę kościoła, ale nie doszła ona do skutku w wyniku sprzeciwu konserwatora. Usunięto jednak zewnętrzne schody na chór. W czasie II wojny światowej Niemcy zamienili kościół na magazyn, zniszczono także zegar. Po wojnie msze odprawiano w kościele filialnym, który utworzono w byłej świątyni ewangelickiej. Przekazano także ołtarz z kaplicy Jagiellońskiej wykonany w stylu neogotyckim.

Zdjęcia:
Archiwalne pocztówki pochodzą ze zbiorów Muzeum Ziemi Szubińskiej, współczesne wykonała Kamila Czechowska i Katarzyna Cieniuch.